UMOWY SPÓŁKI A PCC
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż katalog czynności opodatkowanych PCC określony został w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych („PccU”) i obejmuje między innymi umowy spółki. Ponadto, opodatkowaniu PCC podlega także zmiana umowy spółki, o ile wiąże się ona z podwyższeniem podstawy opodatkowania, a nadto orzeczenia sądów (w tym polubownych) oraz wszelkiego rodzaju ugody o ile wywołują takie same skutki jak zmiana umowy spółki.
W przypadku spółek osobowych, podstawę opodatkowania PCC stanowi wartość wkładów wniesionych przez wspólników, zaś przy podwyższeniu wkładów – wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej (vide: art. 6 ust. 1 pkt 8 lit a – b PccU).
PROBLEMATYCZNY KAPITAŁ ZAPASOWY
Przepisy prawa polskiego nie przewidują obowiązku tworzenia przez spółki osobowe prawa handlowego dodatkowych kapitałów, takich jak zapasowe czy rezerwowe. Jednocześnie, regulacje te nie zabraniają tworzenia w tych jednostkach takich kapitałów. Na gruncie powyższego przyjąć należy, iż polski porządek prawny upoważnia wspólników spółek osobowych prawa handlowego do tworzenia w ich księgach dodatkowych kapitałów, takich jak m. in. kapitał zapasowy.
Możliwość utworzenia kapitału zapasowego w spółce osobowej wiąże się z uprawnieniem wspólników do przeznaczenia zysku wypracowanego przez taką spółkę na kapitał zapasowy. Niestety, tego rodzaju czynność często bywa kwestionowana przez organy podatkowe pod kątem jej neutralności podatkowej w PCC.
W powyższym kontekście podkreślenia wymaga, iż zdaniem części organów podatkowych, odniesienie zysku spółki osobowej prawa handlowego na utworzony w tym celu kapitał zapasowy stanowi, poprzez rezygnację przez wspólników tej spółki z poboru zysku przez nią wypracowanego, zwiększenie wkładów wspólników, a w konsekwencji – zmianę umowy spółki osobowej, skutkującą zmianą podstawy opodatkowania PCC.
ZDANIEM AUTORÓW
Naszym zdaniem zaprezentowany powyżej pogląd jest błędny, a przeniesienie na kapitał zapasowy zysku spółki osobowej, wypracowanego w roku obrotowym, nie będzie stanowiło zmiany umowy spółki oraz zwiększenia podstawy opodatkowania PCC. Wynika to z faktu, iż spółki osobowe prawa handlowego mogą w ramach przyjętej polityki rachunkowości bez ograniczeń tworzyć dodatkowe kapitały, a nadto - zmiana umowy spółki – w myśl przepisów Kodeksu spółek handlowych – wymaga także, co do zasady, stosownej uchwały wspólników. W tym kontekście zauważyć należy, iż uchwała o odniesieniu zysku spółki na jej kapitał zapasowy nie zmienia poszczególnych zapisów umowy spółki i dlatego nie powinna być traktowana jako forma zwiększenia wkładów wspólników. Taka interpretacja przepisów stanowiłaby niedopuszczalną względem obciążeń podatkowych wykładnię rozszerzającą.
