Prawnopodatkowa kwalifikacja kosztów podatkowych
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych („CitU”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodów albo zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów. Jednocześnie, CitU wyróżnia dwa rodzaje kosztów uzyskania przychodu: koszty pośrednio związane z przychodami i koszty bezpośrednio związane z przychodami. Do kosztów bezpośrednio związanych z przychodami zaliczyć należy koszty, które można przypisać do określonego przychodu i których poniesienie jest niezbędne do osiągnięcia tego przychodu. Typowym kosztem bezpośrednim jest np. koszt nabycia towaru będącego przedmiotem odsprzedaży. Zgodnie z art. 15 ust. 4 CitU, koszty bezpośrednie potrącane są w dacie w jakiej zostały osiągnięte odpowiadające im przychody. Z kolei kosztami pośrednimi są koszty poniesione w celu osiągnięcia niesprecyzowanych przychodów (np. koszty ogólnego zarządu) albo służące zachowaniu lub zabezpieczeniu źródeł przychodu. Zgodnie z art. 15 ust. 4d CitU, koszty pośrednie są potrącalne w dacie ich poniesienia.
Wydatki na doradztwo w transakcjach M&A, a koszty uzyskania przychodów
Przekładając powyższe rozważania na tematykę niniejszego artykułu wskazać należy, iż wydatki poniesione przez podatnika na zakup usług doradczych w związku z doradztwem w ramach transakcji M&A, uznać należy za koszty pośrednie. Powyższe wynika z faktu, iż tego rodzaju wydatki nie są powiązane z konkretnymi przychodami podatnika, lecz zostały poniesione celem uzyskania w przyszłości przychodów z działalności nabywanej spółki, jako spółki zależnej. Ponadto wskazać należy, iż katalog kosztów bezpośrednio związanych z akwizycjami jest zamknięty i nie obejmuje wydatków na usług doradcze. W tym kontekście podkreślenia wymaga, iż w przypadku nabycia udziałów w drodze umowy sprzedaży kosztem bezpośrednim jest cena sprzedaży, przy czym koszt ten aktualizuje się dopiero w momencie odpłatnego zbycia tych udziałów (vide: art. 16 ust. 1 pkt 8 CitU).
Powyższe oznacza, iż wszelkie pozostałe koszty związane z akwizycją i poniesione przez podatnika, stanowić będą koszty uzyskania przychodów pośrednio związane z przychodami i winny zostać zaliczone w ciężar kosztów podatkowych w roku, w którym zostały poniesione.
Praktyka interpretacyjna oraz orzecznictwo sądów administracyjnych
Co istotne, za przedstawionym przeze mnie poglądem wielokrotnie opowiadały się sądy administracyjne i ograny podatkowe. Przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 4 marca 2013 r. (sygn. akt: IPTPB3/423-446/12-KJ) podniósł, iż wynagrodzenie za usługi doradcze związane z procesem akwizycji "stanowi wydatek poniesiony przez podatnika w celu podjęcia decyzji biznesowej, co oznacza, iż powinien być traktowany jako ogólny koszt działalności. Wiązanie go z konkretnym przychodem byłoby nieuzasadnione”. Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 4 kwietnia 2012 r. (sygn. akt: ILPB3/423-602/11-5/MM) przyznał, że wydatki na usługi doradcze (doradztwo prawne i podatkowe) związane z transakcją kapitałową (w tamtym przypadku - podziałem spółki) stanowią koszty pośrednio związane z przychodami. Pogląd powyższy w pełni zaaprobował także Naczelny Sąd Administracyjny, m. in. w wyroku z dnia 10 stycznia 2014 r. (sygn. akt: II FSK 210/12).
